تاثیر نماز بر روی بدن نمازگزار

الَّذِینَ آمَنُوا وَتَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُمْ بِذِکْرِ اللَّهِ أَلا بِذِکْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ (رعد /۲۸)
" آن ها که ایمان آورده اند، دل هایشان با یاد خدا آرام می گیرد، به درستی که با یاد خدا دل ها آرام می گیرد."

همچنین خداوند در جای دیگری می فرمایند: أَقِمِ الصَّلاهَ لِدُلُوکِ الشَّمْسِ إِلَی غَسَقِ اللَّیْلِ وَقُرْآنَ الْفَجْرِ إِنَّ قُرْآنَ الْفَجْرِ کَانَ مَشْهُودًا (۷۸)وَمِنَ اللَّیْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نَافِلَه?ً لَکَ عَسَی أَنْ یَبْعَثَکَ رَبُّکَ مَقَامًا مَحْمُودًا (اسرا /۷۹)

نماز را اقامه کن، از غروب خورشید تا تاریکی شب و خواندن نماز صبح را، که نماز صبح را همگان گواه اند. قسمتی از شب را برای خواندن نماز بیدار باش، که نمازی اضافه برای تو است، باشد که به زودی پروردگارت مقام تو را به جایگاهی بالا ببرد."

حضرت محمد (سلام و درود خداوند بر او و خاندانش باد) زمانی که ناراحتی ایشان را فرا می گرفت می فرمودند: ای بلال، اذان بگو و با آن ما را به آرامش برسان.

تاثیر نماز و دعا در آرامش در قرآن کریم

آیه های بسیاری در مورد اهمیت اقامه نماز در قرآن است. قرآن ارتباطی بین صبر و نماز ایجاد کرده است تا مطمئن شویم که نماز گزار احساس تحریک و بی صبری نکند.
 

خداوند متعال در قرآن فرموده اند:
وَاسْتَعِینُوا بِالصَّبْرِ وَالصَّلاه وَإِنَّهَا لَکَبِیرَهٌ إِلا عَلَی الْخَاشِعِینَ (بقره /۴۵)
"از صبر و نماز یاری بجویید، به درستی که این کار جز برای فروتنان، برای بقیه مشکل و سخت است".
آیه های دیگری در مورد نماز و آرامش وجود دارد:

فَإِذَا قَضَیْتُمُ الصَّلاهَ فَاذْکُرُوا اللَّهَ قِیَامًا وَقُعُودًا وَعَلَی جُنُوبِکُمْ فَإِذَا اطْمَأْنَنْتُمْ فَأَقِیمُوا الصَّلاه إِنَّ الصَّلاهَ کَانَتْ عَلَی الْمُؤْمِنِینَ کِتَابًا مَوْقُوتًا (نسا /۱۰۳)
"پس هرگاه نماز بگزاردید، خدا را ایستاده و نشسته و بر پهلو خوابیده یاد کنید و چون آرامش یافتید نماز را برپای دارید، که نماز برای ایمان آورندگان واجبی به هنگام است".

قَدْ أَفْلَحَ الْمُؤْمِنُونَ الَّذِینَ هُمْ فِی صَلاتِهِمْ خَاشِعُونَ (مومنون /۲و۱)
به درستی که مومنان رستگار شدند. آن ها که در نمازشان فروتن هستند".

آیه های نورانی از قرآن و تحقیقات علمی بیانگر اهمیت دعا و تاثیر نماز بر روی بدن نمازگزار در زندگی مومنان است. همچنین اهمیت دعا و تکریم در هنگام نماز خواندن مشخص می شود. بدین ترتیب منطق اسلام در اهمیت قایل شدن برای خطر ترک نماز مشخص می شود.

اگر مطالعات نشان دهنده آرامش ذهنی در هنگام دعا کردن برای غیر مسلمانانی است که در هنگان دعا قرآن نمی خوانند، در هنگام نماز خواندن و خواندن قرآن چه اتفاقی می افتد؟ مسلما تاثیر این کار بیشتر از مراقبه و دعای معمولی است.

این آیه را که تائیدی برای اهمیت ایجاد ارتباط با خدا است به یاد می آوریم که بر پرهیزگاری،‌ فرمانبرداری،‌خالص سازی قلب و واگذاری امور به خداوند تاکید دارد.
خداوند متعال در قرآن فرموده اند:

حَافِظُوا عَلَی الصَّلَوَاتِ وَالصَّلاهِ الْوُسْطَی وَقُومُوا لِلَّهِ قَانِتِینَ (بقره /۲۳۸)
"نماز ها را و نماز میانین را پاس دارید و برای خدا به نیایش بایستید".
این دعا از پیامبر اسلام را نیز به یاد داشته باشیم:
بار الها به من و خاندانم توفیق عبادت خالص عطا کن و خدای من، نمازم را از من قبول کن.


 

تاثیر نماز و دعا در فعالیت های فکری و مغزی
با بررسی چندین مورد مشخص شده است که نماز و دعا بر روی پایایی مغز و نحوه کارکرد آن تاثیر به سزایی دارد و همچنین مشخص شده است که تاثیراتی بر روی بدن می گذارد. در بین این تاثیرات، اثر تنظیمی خون در بعضی قسمت های مغز است.
 

این تحقیق توسط پروفسور Newberg در بخش اشعه ایکس مرکز پزشکی دانشگاه پنسیلوانیا بر روی تعدادی از انسان هایی که ایمان قوی به خدا دارند و دارای ادیان مختلفی هستند، در هنگام عبادت کردن انجام شده است.

این تحقیق با استفاده از دستگاه Single Photon C.T. scan انجام شده است که جریان خون در قسمت پیشینی مغز را با رنگ های مختلف نشان می دهد به طوری که رنگ قرمز نمایانگر بیشترین فعالیت و رنگ های زرد و سبز بیانگر کم ترین فعالیت هستد.
 

تصویر اول

این تصویر نشان دهنده فعالیت مغز قبل از انجام مراقبه (سمت چپ) و بعد از مراقبه (سمت راست) است. همان طور که می بینیم در هنگام مراقبه و دعا، جریان عبوری خون بیشتر شده است.

قسمت قدامی مغز مسئول کنترل کردن احساسات و هیجانات است و همچنین این قسمت مسئول یادگیری و فهمیدن و انجام فعالیت پیچیده می باشد.
کلمات استفاده شده در شکل
ـ Baseline: حالت عادی بدون مراقبه
ـ Meditation: در هنگام مراقبه
 

تصویر دوم

این تصویر نشان دهنده قسمت استخوان اهیانه ای(Parietal lobe ) است که این قسمت مسئول داشتن احساسی از زمان و فضا است.
از این تصاویر این طور نتیجه گیری شد که در هنگام دعا، تفکر و طلبیدن خداوند، احساس خود هوشیاری(توجه به خویشتن) محو می شود و به جای آن حسی از آرامش و اطمینان و آزادی در شخص ایجاد می شود و شخص احساسی از تقرب به خداوند پیدا می کند که با هیچ جمله ای نمی توان آن را توصیف کرد.

تاثیر نماز بر روی بارهای الکتریکی و میدان مغناطیس:
در احادیث آمده است که آب وضو را خشک نکنید، دلیل پزشکی آن این است که بدن در برابر سرمایی که حس می‌کند خود به خود درجه حرارت را بالا می‌برد تا قسمتهای خیس را خشک کند که

همین تحریکات باعث بازشدن منافذ پوست و ورود اکسیژن بیشتر به بافت‌ها و عضلات زیر پوست می‌شود که باعث شادابی و نشاط می‌گردد.

بارهای الکتریکی زائد در اثر تحریکات مغناطیسی و الکتریکی اطراف ما همچون نیروگاه‌های برق، موبایل، تلویزیون و سشوار بر امواج مغزی تاثیر می‌گذارد که این اثرات در نواحی که تحریکات عصبی بیشتری دارد خطرات جدی‌تری را باعث می‌شود

و این نواحی دقیقا همان نواحی شست‌وشوی وضو است(سر، صورت، دست، مچ دست و پا) که بهترین و ارزان‌ترین و بی‌خطرترین راه برای دفع این امواج زائد، آب است و در وضو باعث انتقال بارهای ساکن از بدن به اطراف می‌شود.

بنا به تحقیقات پروفسور لای، امواج مغناطیسی خارجی به DNA سلول‌های مغزی آسیب می‌زند و در طول روز مغز در برابر میدان‌های مغناطیسی بیرونی ناشی از امواج و نیروگاه‌ها و از طرفی میدان مغناطیسی زمین قرار می‌گیرد که به شدت برای مغز مضر است،

وقتی انسان در نماز رو به قبله می‌ایستد و در هنگام سجده، میدان مغناطیسی بدن و زمین برهم منطبق شده و مثل رسانا باعث دفع مواد الکتریسته از سر به زمین می‌شود.
اقامه نماز عموماً به عنوان رفتار و وظیفه‌ای دینی عنوان می‌شود.

تاثیر نماز بر در درمان اضطراب و افسردگی
بیماران افسرده ،مرحله خواب REM آنان، نسبت به افراد عادی بیشتر است یعنی زمان بیشتری را در مرحله REM به سر می‌برند که این باعث دیدن خواب‌های آشفته و پریشان می‌شود.این افزایش مدت خواب REM در ساعات نزدیک صبح به وقوع می‌پیوندد.

که اثرات بیدار شدن برای نماز صبح باعث می‌شود که فرد از ورود به مرحله REM بازداشته شود وموجب کوتاه شدن آن و درمان افسردگی گردد. (درمان‌های دارویی رایج ضدافسردگی سه حلقه‌ای از طریق کاهش مرحله REM خواب، باعث درمان می‌شود)

تاثیر نماز بر شادابی و نشاط و جلوگیری از استرس و فشار عصبی
بیدار شدن برای نماز صبح و در ساعات سحرگاهی و انجام عبادت در این موقع، عامل افزایش هورمون کورتیزول وحالت شادی و نشاط سرمست کننده‌ می‌شود که بر زندگی روزانه نماز گزار بسیار موثر است و باعث افزایش مقاومت بدن در برابر استرس‌ها و فشارهای روحی و روانی است که این در مضامین عرفانی تحت عنوان اسرار سحر بیان شده است.

تاثیرات هورمون ملاتونین در بیداری نماز شب و سحرگاه
بر طبق تحقیقات دکتر مدحت الشامی پزشک مصری، میزان ترشح ملاتونین در شب و سحر نیاز به هیچ دارویی ندارد به جز انجام عبادات و نیایش و دوری از گناهان که باعث آرامش روحی و روانی می‌شود و به تبع آن تاثیرات مثبت بر جسم و روان می‌گذارد.

بیشترین حالت اورژانسی بیماری قلب پنج تا نه صبح است که با بیدار شدن در نماز صبح ترشح ملاتونین حداکثرشده و باعث جلوگیری از عوارض قلبی می‌شود.

تاثیر نماز بر ملاتونین در پیشگیری و درمان سرطان‌های پروستات و سینه
افزایش هورمون ملاتونین در اثر بیداری برای نماز صبح موجب مقابله با اثرات فری رادیکال‌ها و جلوگیری از پیری زودرس آلزایمر و پارکینسون می‌شود.

افزایش هورمون ملاتونین در نماز شب باعث حفظ سلول‌های مغز و شکوفایی نیروی فکر و اندیشه و افزایش توان گلبول‌های سفید در مکانیسم دفاعی بدن و در برابر کلسترول و تنگی عروق می‌شود.

افزایش هورمون ملاتونین در نماز شب و صبح باعث حفاظت سلو‌ل‌های چشم شده و از کدر شدن عدسی یا کپسول جلوگیری می‌کند چنان‌که امام صادق (ع)فرمود: نماز شب دید انسان را زیاد می‌کند.

تاثیر نماز بر طول عمر انسان و سحر خیزی
افزایش هورمون‌هائی همچون کورتیزول، ملاتونین و دوپامین در بیداری نماز شب و سحر باعث سلامتی و طول عمر می‌شود.افزایش هورمون ملاتونین در نماز شب و صبح افزایش ترشح اندورفین‌ها و آنکفالین‌ها که عامل تنظیم خواب و ریلکسیشن بدن است را موجب می‌شود.

گاز اوزن و تاثیرات شگرف درمانی آن از نظر علم پزشکی ثابت شده است که این گاز در زمان طلوع فجر تا طلوع خورشید از سطوح بالای آسمان به زمین می‌آید و اثرات مفید درمانی بر قلب و عروق، پوست، ریه و ... دارد و این مهمترین خاصیت عبادت و بیداری در بین‌الطلوعین است.
 

تاثیر نماز در کاهش لخته شدن خون

رامشاندرن در تحقیقی که در مورد وضعیت بدن انسان هنگام نماز خواندن، با مجموعهای از پژوهشگران آمریکایی انجام داد، به فعالیت بیشتر مغز انسان و آرامش روحی هنگام نماز آگاه شد.

در این تحقیق علمی، مشخص شدن این وضعیت پس از 50 ثانیه از آغاز نماز آشکار میشود.

در این تحقیق آمده است: میانگین ضربان قلب و احتمال لخته شدن خون به صورت مشترک در حین نماز بین20 الی 30 درصد کاهش مییابد و همچنین پوست بدن مقاومت بیشتری پیدا میکند.

در عکسهایی که از مغز در هنگام نماز گرفته شده است، فعالیت مغز نمازگزار به صورت قابل توجهی در مقایسه با حالتهای عادی افزایش پیدا میکند و نورونهای عصبی به صورت نورانی در اشعه های دریافتی از مغز به نمایش در میآید.

تاثیر نماز بر بهداشت خواب
خواب از دو مرحله عمیق و خواب رِم تشکیل شده است که به طور یک در میان در طی شب حاصل می‌شوند.
پس از آنکه حدود ۴۵ دقیقه از خواب رفتن انسان گذشت، مرحله رِم آغاز می‌شود و برای مدت کوتاهی (حدود ۱۰ تا ۱۵ دقیقه ) ادامه می‌یابد.

در طول مرحله رِم ، به طرز اسرار آمیزی تمام عظلات اسکلتی بدن از کار می‌افتد و شخص کاملا بی‌حرکت می‌شود. و نوار مغزی شخص به جای حالت خواب، حالت بیداری کامل را نشان می‌دهد، طوری که در این حالت مغز از فعالیت بالایی برخوردار است.

در طی مرحله رِم ، درجه حرارت بدن و ضربان قلب به طور غیر منتظره‌ای بالا می‌رود و حرکات سریع در چشم‌های فرد دیده می‌شود که علت نامگذاری این مرحله نیز می‌باشد. (مرحله حرکت سریع چشم) اگر شخص را در این حالت بیدار کنیم، ادعا می‌کند که در حال دیدن خواب بوده است.

مرحله رِم پس از ۱۰ تا ۱۵ دقیقه متوقف می‌شود و پس از آن در طول خواب و به طور دوره‌ای و منظم تکرار می‌شود. با این وجود کل دوران رِم در طول یک خواب ۸ ساعتی در اشخاص طبیعی، ۹۰ دقیقه خواهد بود و قسمت اعظم آن در ساعات نزدیک به صبح به وقوع می‌پیوندد.

امروزه دانش پزشکی به اثبات رسانده که یکی از علائم مهم در بیماری افسردگی، افزایش مدت خواب رِم نسبت به میزان طبیعی است، طوری که شخص افسرده بیشتر از سایر اشخاص خواب می‌بیند. یعنی زمان بیشتری را در مرحله رِم به سر می‌برد.

زمان نماز صبح که در قرآن تاکید زیادی به آن شده است، به گونه ای قرار گرفته است که سبب کاهش قابل ملاحظه میزان خواب رِم در اشخاص می‌شود. چون دقیقا در زمانی قرار گرفته است که خواب رِم بیشتر اتفاق می‌افتد.
 

نتیجه گیری:

ارتباط قلبی با خداوند گرچه از اهداف اساسی نماز و اقامه نماز است، لکن درعین‌حال نباید از اهداف و فلسفه‌های پیدا و ناپیدای  تاثیر نماز بر روی بدن نمازگزار غافل شویم .
این امر مهم یعنی  تاثیر نماز بر بهداشت خواب، کاهش لخته شدن خون، سحر خیزی، درمان سرطان‌های پروستات و سینه و جلوگیری از استرس و فشار عصبی در علم پزشکی به اثبات رسیده است.

منبع:
*Why God Won’t Go Away,
*(w/ Eugene G. d’Aquili, MD), ۲۰۰۱
*Drs. d&#۰۳۹;Aquili and Newberg: "Religious and Mystical States: A Neuropsychological Substrate" (Zygon ۲۸: ۱۷۷-۲۰۰, ۱۹۹۳).
*Newsweek, May ۷, ۲۰۰۱
*"Religion and The Brain
*In the new field of "Neurotheology," scientists seek the biological basis of spirituality. Is God all in our heads
*نوشته دکتر: Noha abo-krysha و SuperUser Account
*ترجمه به انگلیسی: Nassim Dhaher
*بازبینی ترجمه به انگلیسی: Magdy Abd Al-Shafy
* نویسنده بخشی از این مقاله: احسان اشرفی
*http://old.kaums.ac.ir/Default.aspx?PageID=636&NewsID=7054
*https://dadgostari-es.eadl.ir
*این مقاله در تاریخ 05/15/ 1401 بروزرسانی شده است